Дәрілік заттарды таңбалау мәселесі фармацевтикалық бизнестің назарын аударуды жалғастыруда.
«Халықаралық тәжірибеге сәйкес, көлеңкелі экономика деңгейін төмендету және салық жинауды арттыру құралдарының бірі тауарларды сәйкестендіру арқылы цифрлық таңбалау және қадағалау болып табылады.
Осыған байланысты 2023-2025 жылдарға арналған көлеңкелі экономикаға қарсы іс-қимылдың кешенді жоспарында таңбалау тиімді тетіктердің бірі ретінде қарастырылған.
Сондай-ақ, халықаралық міндеттемелер шеңберінде Еуразиялық экономикалық одақта (бұдан әрі – ЕАЭО) тауарларды сәйкестендіру тәсілімен таңбалау туралы келісім мүше мемлекеттердің ЕАЭО шеңберінде тауарлардың заңды айналымын қамтамасыз етуге ұмтылысын бекітеді. , тұтынушылардың құқықтарын қорғау және оларды адастыратын әрекеттердің алдын алу.
Тауарларды сәйкестендіру арқылы таңбалау және қадағалау ТМД-дан тыс елдерде (АҚШ, Еуропалық Одақ елдері, Түркия, Үндістан және т.б.), сондай-ақ ЕАЭО-ға мүше мемлекеттерде кеңінен қолданылады.
Бүгінде елімізде тауарлардың әртүрлі топтарына таңбалауды кезең-кезеңімен енгізу жүзеге асырылуда.
Анықтама үшін: 2020 жылғы 1 қазаннан бастап темекі өнімдері, 2021 жылғы 1 қарашадан бастап аяқ киім өнімдері, сондай-ақ 2024 жылғы 1 шілдеден бастап барлық дәрілік заттар.
Темекі өнімдерін міндетті түрде таңбалауды енгізу нәтижесінде темекі өнімдерінің барлық түрлері бойынша акциздік түсімдердің 2019 жылғы 191,5 млрд теңгеден 2023 жылы 281,1 млрд теңгеге дейін 46,8%-ға ұлғаюы байқалады. 2022-2023 жылдар аралығында жалпы құны 12 миллиард теңгеден асатын заңсыз темекі өнімдері анықталды. Импортталатын аяқ киім өнімдері бойынша ҚҚС және кедендік баждардың түсімі 2021 жылғы 7,8 млрд теңгеден 2023 жылы 32 млрд теңгеге дейін өсті (4 еседен астам). Сондай-ақ отандық аяқ киім өндірісі 2021 жылы 1,5 миллион жұп болса, 2023 жылы 1,8 миллион жұпқа дейін 20 пайызға артқан.
1. Таңбалау кезінде кәсіпкер қолданыстағы дербес компьютерді және 2D сканерін пайдалана отырып, тауарларды таңбалау және қадағалау ақпараттық жүйесінің (бұдан әрі – МДТ АЖ) дербес шотында таңбаланған тауарлармен операцияларды жүзеге асыра алады. кез келген тауардың саудасы.
Сонымен қатар, бизнес-процестерді жеңілдету және оңтайландыру мақсатында мемлекеттік органдар тауарларды таңбалау және қадағалаудың бірыңғай операторы – «Қазақтелеком» АҚ-мен (бұдан әрі – бірыңғай оператор, «Қазақтелеком» АҚ) бірлесе отырып, тегін мобильді қосымшаларды әзірледі. жеке АЖ MPT кеңсесінде жұмысты толығымен қайталаңыз.
Сонымен қатар, бірыңғай оператор байланыс орталығы, телеграм каналы және топтық чаттар арқылы өнімді таңбалауға қатысушыларға тәулік бойы ақпараттық қолдау көрсетеді.
Осылайша, тауарлардың таңбалануы және қадағалануы шағын және орта бизнес субъектілері үшін жабдықты сатып алу және (немесе) персонал деңгейін арттыру түріндегі қосымша жүктемені тудырмайды.
Айта кетерлігі, заңнамада кәсіпкерлік субъектілерінің мемлекеттік органдарға тауарларды таңбалауы туралы жекелеген есептерді ұсынуы қарастырылмаған.
Тауарларға таңбалау кодтарын қолдануға арналған жабдықты сатып алу тек шағын және орта кәсіпорын тауар өндірушісі болған жағдайда ғана қажет.
2. Қолданыстағы таңбалау тетігі таңбаланған тауарларды өндірушілердің немесе импорттаушылардың ғана таңбалау үшін алымдарды төлеуін көздейді және барлық шаруашылық жүргізуші субъектілер үшін әмбебап сипатқа ие емес.
Бұл ретте отандық өңделген тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді ішкі нарықта жылжытуға бағытталған өнеркәсіпті мемлекеттік ынталандыру шараларын ұсыну қағидалары (Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің міндетін атқарушының 2022 жылғы 15 маусымдағы бұйрығымен бекітілген)
№ 342) шаруашылық жүргізуші субъектілерге жабдықты және аяқ киім өнімдеріне қолдану үшін таңбалау кодтарын сатып алу бойынша шығындарды 10 000 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде бюджет қаражаты есебінен өтеу қарастырылған.
Бүгінгі таңда дәрі-дәрмек өндірушілерді қолдау шараларын ұсыну мүмкіндігі де зерттелуде.
«Қазақтелеком» АҚ ашық үш кезеңді конкурстың қорытындысы бойынша бірыңғай оператор болып анықталды (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 3 наурыздағы № 95 қаулысы) және «Самұрық-Қазына» Ұлттық әл-ауқат қоры» АҚ компаниялар тобына кіреді.
3. МПТ АЖ оң актімен расталған заңнамада белгіленген ақпараттық қауіпсіздік талаптарына толық сәйкес келеді. 2023 жылдың қазан айында МПТ АЖ-ға қосымша аудит жүргізілді, нәтижесінде ақпараттық қауіпсіздік бұзушылықтары анықталған жоқ.
Сауда және интеграция министрінің міндетін атқарушының 2023 жылғы 22 маусымдағы № 243-НК бұйрығына сәйкес жүйеде қамтылған ақпаратты алушылардың шеңбері МДТ АЖ талаптарымен айқындалады. Бірыңғай оператор жүйеде қамтылған ақпаратты жеке мақсаттарда пайдаланбайды және оған үшінші тұлғаларға, оның ішінде резидент еместерге қол жеткізуді қамтамасыз етпейді.
4. Бүгінгі күні алкоголь өнімі есепке алу-бақылау таңбаларымен (бұдан әрі - БҚМ) таңбаланады, бірақ өнімнің әрбір бірлігі бойынша дана бойынша қадағалау мүмкіндігі жоқ.
Қазіргі уақытта Қаржы министрлігі алкоголь өнімдерін таңбалау бойынша пилоттық жобаны әзірлеуде.
Анықтама үшін: бір оператор штрих-кодты UCM-де DataMatrix кодымен ауыстыруды ұсынды. Бұл әдіс Ұлттық банктің Банкнот фабрикасымен бірлесіп сынақтан өткен.
Сонымен қатар, Қаржы министрлігі бірыңғай оператормен бірлесіп 2024 жылдың ақпан айынан бастап сыра қайнату өнімдерін таңбалау бойынша пилоттық жобаны іске қосты.
Пилоттық жобаны іске асыру нәтижелері бойынша сүт өнімдерінің өзіндік құнының 39%-ға өсуіне қатысты айта кететін жайт, талдауға сәйкес сүт өнімдерін өндірушілердің таңбалауға байланысты шығындарының үлесі 2,5-тен 5,8%-ға дейін құрады. ірі өндірушілер, орта
- 1-ден 3,2%-ға дейін және шағын - 0,4-тен 2%-ға дейін, өйткені бір желіге арналған жабдықтың құны 0,5-тен 9,2 млн.теңгеге дейін болды. Бұл ретте өнімнің соңғы бағасындағы құрал-жабдық шығындарының үлесі небәрі 0,06-0,15% құрайды.
Бұл ретте міндетті таңбаланбаған сүт өнімдерінің бөлшек сауда бағасы тұрақты өсу тенденциясымен қатар жүреді.
Анықтама үшін: 2024 жылдың мамыр айындағы жағдай бойынша сүт өнімдерінің бағасы қосылған
әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының тізімінде ағымдағы жылдың басымен салыстырғанда 3,5%-ға, 2023 жылы – 2022 жылмен салыстырғанда 12,5%-ға, 2022 жылы – 2021 жылмен салыстырғанда 25,5%-ға өсті.
5. Аяқ киім бұйымдарының құрылымында таңбалау шығындарының үлесі
тауар құнының 1%-ға дейін. Өзіндік құндағы шығындардың ең үлкен үлесін өндіріс шығындары 60%-ға дейін, логистика мен маржа – 37,5%-ға дейін құрайды. Сонымен қатар, аяқ киімді міндетті түрде таңбалау енгізілген кезде бір оператор 6 миллион дана көлеміндегі таңбалау кодтарын тегін берді.
Дәрілік заттар үшін оларды бөлшек саудада өткізу құнын жылына 2 рет Денсаулық сақтау министрі бекітетінін бөлек ескеру қажет. Тиісінше, дәріхана ұйымының дәрілік заттарды бекітілген құнынан жоғары сатуға құқығы жоқ.
Анықтама үшін: Қазақстан Республикасында дәрілік заттардың 6890 түрі тіркелген. Оның ішінде 700-ге жуық тауар 1000 теңгеге дейінгі шекті баға диапазонында, олар үшін 2,40 теңге көлеміндегі таңбалау кодының құны сату бағасының 0,3%-дан 1%-ға дейінгі диапазонында әсер етеді. Қалған 6200 атау бойынша бөлшек сауданың шекті бағалары 1000 теңгеден 1606362 теңгеге дейінгі баға диапазонында, мұнда 2,40 теңге көлеміндегі таңбалау кодының құны математикалық қателік деңгейіне әсер етеді.
Жалпы алғанда, дәрі-дәрмек бағасының байқалатын жыл сайынғы өсуі таңбалау әсер етпейтін инфляцияның өсуіне байланысты.
6. Тауарларды таңбалауды және қадағалауды енгізу таңбаланған тауарлардың құны құрылымында шағын кәсіпорындардың банкротқа ұшырауына әкелмейді, оларды таңбалауға жұмсалған шығындардың үлесі тауар құнының 1 пайызынан аспайды, бұл ретте мемлекет; шығындарды өтеуді қарастырады.
Сонымен қатар, міндетті таңбалау енгізілгеннен бері және ағымдағы жылдың 1 мамырындағы жағдай бойынша таңбаланған темекі өнімдерінің саны 4,4 млрд, аяқ киім – 102 млн, дәрілік заттар – 13 млн болды.
Тауарларды таңбалау және қадағалау жүйесі ішкі нарықты контрафактілік және сапасыз өнімдерден қорғауға, отандық өндірушілердің ЕАЭО нарығындағы бәсекеге қабілеттілігін арттыруға, сондай-ақ бюджетке қосымша қаражаттың (ҚҚС, акциз) түсуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. салық, кедендік баж).
Дереккөз: parlam.kz
